Ziekte van Cushing bij honden: symptomen, diagnose en behandeling

Wanneer jouw oudere hond meer drinkt en plast dan gewoonlijk, zijn er verschillende mogelijke oorzaken. Een oorzaak waar je dierenarts op kan testen, is de ziekte van Cushing. Hoewel deze aandoening veel vaker voorkomt bij honden dan we beseffen, wordt deze vaak over het hoofd gezien vanwege de complexe diagnostische tests die vereist zijn. Ontdek de symptomen, diagnose en behandelingen van dit syndroom.

Leestijd: 6 min.

Wat is de ziekte van Cushing?

De ziekte van Cushing (ook bekend als het syndroom van Cushing) is een aandoening waarbij de bijnieren bepaalde hormonen overproduceren. De medische term voor deze ziekte is hyperadrenocorticisme. Letterlijk vertaald betekent “hyper” overactief, “adreno” verwijst naar de bijnier, en “corticisme” verwijst naar het buitenste deel (cortex) van de bijnier.

De bijnieren bevinden zich in de buurt van de nieren en produceren verschillende vitale stoffen die een verscheidenheid aan lichaamsfuncties reguleren en nodig zijn om het leven te behouden. Het meest bekend van deze stoffen is cortisol, algemeen bekend als cortison. Verminderde of overmatige productie van deze stoffen, vooral cortisol, kan levensbedreigend zijn.

Symptomen van de ziekte van Cushing bij honden

Vaak geven eigenaren aan dat het eerste teken dat er iets mis zou kunnen zijn met hun hond, was dat ze ‘s nachts naar buiten wilde om te plassen. De ziekte veroorzaakt een extreme dorst, waardoor honden met Cushing vaak grote hoeveelheden water drinken en frequent plassen. Naarmate de ziekte vordert, ervaren honden spierverlies en worden ze zwakker. Eigenaren kunnen ook een dunner wordende huid opmerken, huidlaesies en haaruitval op de flanken, nek en het perineum. Obesitas en een gebrek aan energie zijn eveneens symptomen.

Omdat het tijd kost (minstens één jaar) voordat deze symptomen zich ontwikkelen, en omdat de symptomen vaak worden verward met gebruikelijke tekenen van veroudering, hebben veel honden de gevorderde vorm van de ziekte van Cushing voordat de eigenaar zelfs maar een probleem erkent.

Oorzaken van de ziekte van Cushing bij honden

De ziekte van Cushing is een natuurlijk voorkomend syndroom, maar kan ook worden veroorzaakt door het toedienen van overmatige hoeveelheden prednison of dexamethason gedurende langere tijd. Chronisch toepassen van oordruppels met steroïden kan ook de aandoening veroorzaken doordat de medicatie door de huid wordt opgenomen. Getroffen honden vertonen symptomen die identiek zijn aan die van de op tumor gebaseerde ziekte. Deze vorm verdwijnt zodra de steroïden worden gestopt.

Bepaalde rassen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van de ziekte van Cushing. De Poedel, Teckel, Boston Terriër, Boxer en Beagle zijn enkele rassen om in de gaten te houden. Bijna alle patiënten zijn ouder dan acht jaar wanneer het syndroom zich ontwikkelt.

Diagnose van de ziekte van Cushing bij honden

Het diagnosticeren van de ziekte van Cushing is niet gemakkelijk en kan behoorlijk duur zijn. Wanneer een dierenarts deze ziekte vermoedt, zijn bloed- en urinetests nodig om de diagnose te stellen. Verdunde urine en een verhoging van het lever enzym ‘alkalische fosfatase’ in het bloed geven aan dat testen op Cushing noodzakelijk kan zijn.

De ziekte van Cushing kan worden bevestigd met een adrenocorticotroop hormoon (ACTH) stimulatietest. Bij deze test wordt eerst een bloedmonster afgenomen bij de hond. Vervolgens krijgt de hond een injectie met ACTH en enkele uren later wordt een tweede bloedmonster afgenomen. Als het cortisolniveau van de hond een beetje stijgt, is zijn bijnierreactie normaal. Als het echter hoog begint en nog hoger stijgt, wordt de diagnose van het syndroom bevestigd.

De dierenarts kan ook een alternatieve methode toepassen, bekend als de dexamethason-onderdrukkingstest, waarbij de hond een injectie krijgt met het steroïde dexamethason. Bij een gezonde hond zou het cortisolniveau in de daaropvolgende uren moeten dalen omdat het steroïde de bijnierproductie onderdrukt. Als het cortisolniveau echter niet afneemt, kan dit suggereren dat er een tumor is die niet reageert op de medicatie.

Echografie onderzoeken stellen de dierenarts ook in staat om te bepalen of er wel of geen tumor aanwezig is, en of deze zich in de hypofyse of de bijnieren bevindt.

Behandeling van de ziekte van Cushing bij honden

De locatie van de tumor bepaalt welke behandeling moet worden gebruikt. Meer dan 90 procent van de honden met Cushing heeft een hypofyse-tumor. Dit type tumor is meestal slechts enkele millimeters groot en vaak goedaardig. Echter vormt het een probleem omdat het ongecontroleerde hoeveelheden ACTH produceert en vrijgeeft. En dit, zoals hierboven uitgelegd, stimuleert de bijnierschors om overmatige hoeveelheden cortisol vrij te geven.

Hoewel hypofyse tumoren routinematig worden verwijderd bij mensen, is deze chirurgische techniek nog in de kinderschoenen bij honden. Meestal worden honden met de op de hypofyse gebaseerde ziekte van Cushing behandeld met medicatie. Orale medicijnen zoals Mitotaan (Lysodren) en trilostane (Vetoryl) worden gebruikt, die een selectief deel van de bijnierschors vernietigen. Hierdoor blijven de cortisolniveaus normaal, zelfs als de hypofyse-tumor nog steeds ACTH blijft vrijgeven. Zorgvuldige monitoring is vereist om ervoor te zorgen dat de medicijnen niet de hele schors vernietigen en dat het cortisol op een vastgesteld niveau blijft.

Op de bijnieren gebaseerde ziekte van Cushing, wat gelukkig de zeldzame vorm van de ziekte is, is zorgwekkender en wordt het best behandeld met chirurgie. Ongeveer de helft van deze tumoren is kwaadaardig, groeit agressief en verspreidt zich snel. Chirurgische verwijdering van een kwaadaardige bijnier tumor is onwaarschijnlijk genezend. Als het een goedaardige groei is, kan chirurgie het genezen, maar de operatie is een ingewikkelde procedure.

Zodra de behandeling is gestart, moeten de symptomen van het syndroom beginnen te verminderen, te beginnen met een afname van de drinkgewoonten in ongeveer een week. Het duurt iets langer (meerdere maanden) voordat de huidlaesies verdwijnen.

Prognose voor honden met de ziekte van Cushing

De gemiddelde overlevingstijd voor een hond met de ziekte van Cushing is ongeveer twee jaar, waarbij slechts 10 procent van de patiënten langer dan vier jaar leeft. Deze statistiek betekent echter niet dat deze ziekte de dood veroorzaakt. Omdat het syndroom meestal wordt gediagnosticeerd bij geriatrische honden, sterven de meesten aan niet-gerelateerde oorzaken veroorzaakt door veroudering.

Conclusie

De ziekte van Cushing bij honden is een aandoening waarbij de bijnieren overactief zijn en te veel hormonen produceren, vooral cortisol. Dit kan leiden tot symptomen zoals overmatige dorst, frequent urineren, spierverlies en huidproblemen. Diagnose vereist vaak bloed- en urinetests, evenals hormoonstimulatietests. Behandelingsopties omvatten medicatie en soms chirurgie, afhankelijk van de tumorlocatie. Hoewel de gemiddelde levensverwachting na diagnose ongeveer twee jaar is, sterven de meeste honden aan leeftijdsgerelateerde oorzaken, niet direct aan de ziekte zelf. Met geschikte behandeling en zorg kan de levenskwaliteit van getroffen honden echter aanzienlijk worden verbeterd.